Maqsudxo‘ja ibn Mansurxo‘ja: Majma’ ul-Maqsud (4 ta kitob)

"Majma' ul-Maqsud" 1, 2, 3, 4- juzlari Qo'lingizdagi ushbu kitob "Muxtasarul Viqoya" asarining o'zbek tilidagi sharhidir."Muxtasarning sharhi" deb shuhrat topgan bu fiqhiy asar yurtdoshimiz Mansurxo'ja o'g'li Maqsudxo'ja qalamiga mansub bo'lib, yozilganiga yuz yilga yaqinlashayotgan bo'lsada, Movarounnaxrning turkiy o'zbek tilida so'zlashuvchi xalqlari o'rtasida o'zining katta obro' va ehtiromiga ega. Biroq kitob arab yozuvida bitilganligi va keyingi oltmish yildan ko'proq davr mobaynida mazkur imlo muomaladan mutlaqo chiqarib tashlanib, xalqimizning bu boradagi savodxonligi qariyb yuk darajaga tushib qolgani sababli ko'pchilik musulmonlar undan foydalana olmay qolgan edilar. Arab yozuviga mutolaasi bor kishilar esa uning birorta nusxasiga ega bo'lib, kundalik turmushida unga doimo murojaat qilib turishni orzu qilardilar va shunga ehtiyoj sezardilar. Ma'lumki, kadimda "Muxtasar" nomi bilan mashhur bo'lgan arab tilidagi fiqhiy asar muallifi ham yurtdoshimiz Buxorolik Ubaydulloh ibn Ma'suddir (747 hijriy yilida vafot etgan). Hanafiy mazhabida yozilgan barcha fiqhiy kitoblarning eng moʻtabari hisoblangan bu manba to hozirga qadar butun islom olamida darslik sifatida o'qitilib, matni Qur'oni karim suralari singari yodlanib keladi. Lekin uning qisqa va moʻjaz iboralarini har kim ham to'la anglab, hayotga tatbiq eta olishi qiyin bo'lganligidan bu kitobga turli olimlar sharhlar bitganlar. Albatta, u sharhlar ham arab tilida bo'lganligi uchun ulardan faqat shu tilni bilgan ulamolar foydalanishgan va foydalanib kelmoqdalar. Shuning uchun ko'pchilik arab yozuvi va tilini yaxshi bilmaydigan bizning davrimizda ilmga, ma'rifatga, shar'iy ahkomlarni bilishga chanqoq xalqimizni o'ylab, "Muxtasar" sharhining mintaqamiz xalqlari uchun hozircha keng iste'molda bo'lib turgan imloda muvaffaqiyatli nashr etilganligi g'oyat hayrli, savob ishdir. Ushbu asarda, asosan, tahorat, namoz, zakot, ro'za, Haj kabi ibodatlarga doir keng ma'lumotlar berilishi bilan birga savdo-sotiq, nikoh, taloq, qurbonlik, tijorat kabi iqtisodiy va ijtimoiy masalalar ham atroflicha yoritiladi. Hatto shunday xulosaga kelish mumkinki, bu kitobni yaxshi mutolaa qilib turuvchi odam diniy-fiqhiy masalalarda boshqa adabiyotlarga va biror chigal hayotiy masala javobini so'rash uchun ulamo qidirib yurishga xojat sezmaydi. Kitobda barcha diniy sohaga taalluqli masalalar, asosan, bizning diyorimiz va islom dunyosining ko'pchilik kishini amal qiladigan xanafiy mazhabida, ya'ni Imomi A'zam - Abu Hanifa (rahmatullohi alayh) ijtixodlaridan kelib chiqqan golda yoritilgan. Shu bilan birga u zotning shogirdlaridan mujtahidlik darajasida yetgan Abu Yusuf, Muhammad Zufar, shuningdek, Imom Shofeiy, Molik, Ahmad ibn Hanbal va boshqa fuqaholarning ijtixodlariga ham muqoyasa qilib borilgan. Bu moʻtabar kitobni o'qib, hayotga tatbiq etishda barcha musulmon-mo'minlarga Alloh taolodan tavfiq va inoyatlar tilab qolamiz. Shayx Abdulaziz Mansur 1-kitob 416 bet, 2-kitob 416 bet, 3-kitob 416 bet, 4-kitob 416 bet